Хууль зүйн сайд асан Х.Тэмүүжингээс Монгол Улсын шүүхийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн танилцуулга болон АН-ын одоогийн нөхцөл байдлын талаар цөөн асуултад хариулт авлаа.
-Орон нутгийн сонгууль болох гэж байна. АН хоёр намтай эвсэж орохоор болчихлоо. Танай намд үүсээд байгаа дотоод асуудлын талаар таны байр суурь ямар байгаа вэ?
Сонгууль болох гэж байхад том шүүмж хэлээд яах вэ. Гэхдээ АН бол хогийн сав биш гэдгийг санах хэрэгтэй. Энэ асуудлаар одоо ярихгүй.
-Шүүхийн тухай хуулийн төсөл дээр та санал нийлэхгүй байгаа хэд хэдэн санал хэлж байх шиг байна. Тодруулахгүй юу?
Үндсэн хууль дээр ШЕЗ-ийн эрх мэдлийн талаар маш тодорхой заасан. Шүүгчийн сонгон шалгаруулалт, шүүхийн хараат бус бие даасан байдлыг хангах тухай эрх л бий. Түүнээс биш шүүгчийг үнэлэх, шүүгчид хариуцлага тооцох эрх мэдэл огт олгогдоогүй. 1992 оны Үндсэн хуульд ШЕЗ шүүгч хэн байх эсэхийг шийддэг байсан. Хуульчаа сонгон шалгаруулахаас гадна шүүгч байх хүмүүсээ эрхийг нь түдгэлзүүлэх, зогсоох юм уу шүүхийн үйл ажиллаанаас гаргах хэмжээний эрх мэдэлтэй болчоихсон байсан.
Сая 2019 оны нэмэлт өөрчлөлтөөр шүүгчид хариуцлага тооцох тусдаа хороо байх ёстой юм байна гэдэг үүднээс тусдаа хороо байгуулахаар заасан. Гэхдээ сая Шүүхийн тухай хууль дээр ШЕЗийн дэргэд Мэргэжлийн хороо гэж байгуулаад шүүгчид мэргэжил, ур чадвартаа тэнцэхгүй бол огцруулах тухай асуудлыг хөнддөг хэмжээнд эрх мэдлийг авах гэж оролдож байна.
Ийм байдлаар өөрсдөдөө байх нь зохимжгүй, сонирхлын зөрчил үүсгэж болзошгүй эрх мэдлийн араас хөөцөлддөг байгууллагуудын амбиц, байгууллагыг толгойлж байгаа хүмүүсийн амбицаас болоод шүүхийн өөрийнх нь зүй ёсны үйл ажиллагаа доголдоход хүрээд байгаа дүр зураг харагдаж байна.
-Шүүгчийг ямар журмаар яаж сонгон шалгаруулах юм бэ?
Шүүгчийг ямар журмаар яаж сонгон шалгаруулах вэ гэдэг асуудал бүрхэг тодорхойгүй байна. ШЕЗ гэдэг хуульчдаас шүүгчдийн сонгон шалгаруулах байгууллага, албан тушаалтнууд өөрсдөө энэ ажлаа хийхгүй Шүүгчийн мэргэжлийн хороо гэж байгууллага байгуулаад тэднээр дамжуулж хийх гэж оролдож байна. Энэ нь эрх мэдлийг Үндсэн хуулийн бус арга замаар бусдад шилжүүлдэг, бусдын хийсэн ажил дээр гар өргөж сууж байгаа нь хариуцлагатай, шударга, олон нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдөхүйц шүүгчийг хуульчдаас сонгон шалгаруулах ажил дутмаг байгаагийн илрэл. Эцсийн дүндээ хариуцлагыг нь ШЕЗ хүлээх үү, эсвэл сонгон шалгаруулсан Үндсэн хуулийн бус эрх мэдэл эдэлж байгаа Шүүгчийн мэргэжлийн хороо хүлээх үү гэдэг нь тодорхойгүй.