fbpx УЛСЫН ТӨСӨВ “ДАХИН ХУВААРИЛАЛТ”-ЫН ҮҮРЭГ ГҮЙЦЭТГЭЖ ЧАДАЖ БАЙНА УУ
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2018/01/05-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
Нийгэм
Огноо
Унших
6 минут 23 секунд

УЛСЫН ТӨСӨВ “ДАХИН ХУВААРИЛАЛТ”-ЫН ҮҮРЭГ ГҮЙЦЭТГЭЖ ЧАДАЖ БАЙНА УУ

Улсын төсөв гэж “том тогоо” байдгийг бүгд мэднэ. Төр зохицуулагчийн үүргээ гүйцэтгэхэд нь шаардлагатай зардлыг
хамтын хүчээр босгож байгаа хэлбэр. Энэ төсөв тодорхой үүрэгтэй. Тоочвол, хуваарилалтын, дахин хуваарилалтын,
зохицуулалтын, урамшууллын, нийгмийн, төлөвлөгөөний гээд олон үүргийг гүйцэтгэдэг бодлого юм.

Дөнгөж эхэлж буй 2018 оны төсөв нийт 7 их наяд 231.4 сая төгрөгийн орлого төвлөрүүлэхээс үүний 86.7 хувийг нь миний, таны, бид бүгдийн татвараас бүрдүүлэхээр зохиогдож, УИХ-аас хуульчлагдсан. Энэхүү татварын орлого дунд та бидний заримыг бухимдуулаад байгаа шаталсан татвар буюу нэмэгдлүүд ч багтаж байгаа юм.

Монгол Улс олон улсын стандарт аргачлалаар бол татварын дарамт 33 хувь, ДНБ-д эзлэх төсвийн хэмжээ буюу Засгийн газрын хэмжээ 44 хувьтай гэж гарсан байдаг. Сайн засаглал, сайхан хөгжлийн жишээнд яригддаг Норвегийн хувьд татварын дарамт 43 хувь, ДНБ-тэй нь харьцуулбал улсын төсөв нь 44 хувь гэж гарчээ. Татварын дарамт Норвеги болон Нордикийн орнуудад Монголынхоос хамаагүй өндөр байгаа боловч тэдгээрт төсвөөс үзүүлэх боловсрол, эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын салбарын үйлчилгээ, хөрөнгө оруулалт нь тэр хэрээрээ өндөр. Нордик орнууд буюу Дани, Финланд, Швед, Норвеги, Исланд зэрэг хойт Европийн орнууд төрийн санхүүжилтээр нийгмийн хамгааллын тогтолцоогоо бэхжүүлж, нийгмийн дундаж давхаргыг бүрэлдүүлж чадсан гэж үнэлэгддэг. Энэ нь боломжтой хэсгээс нь татвараар хурааж авсан мөнгийг анхаарал шаардлагатай хэсэг рүү хуваарилах замаар бий болгосон хөгжлийн загвар гэсэн үг юм.

Өөрөөр хэлбэл, төсөв үндсэн нэг үүрэг болох “дахин хуваарилалт”-ын үүргээ сайн гүйцэтгэж байгаа жишээ юм. Харин Монголд төсөв боломжтой хэсгээс татсан мөнгөө боломжгүй хэсэг рүү бодлого болгон дахин хуваарилах үндсэн үүргээ биелүүлж чадаж байна уу гэдэг асуултыг тавиад үзвэл “хангалтгүй” гэсэн хариултыг зарим судлаач өгөх байх.

Улам бүр нэмэгдээд байгаа татварын мөнгө маань бидний хэрэгцээ, шаардлагыг хангасан эрүүл мэнд, боловсрол, нийгмийн хамгааллын тогтолцоог санхүүжүүлдэг бол өөр хэрэг. Харамсалтай нь бүр эсрэгээрээ бидний татвар нийгмийн аль бололцоотой хэсгийн эрх ашгийг хангахад чиглээд байна гэх үзэл бодол зарим судлаачид бий.
 

Татвар хаашаа “урсч” байна вэ?


МАН 2016 онд сонгуулийн дараа төрийн эрхийг хүлээн авахад байдал хүндхэн байжээ. Энэ үед сонгуулийн амлалтаасаа эрс татгалзаж, татваруудыг зарим төрөлд шаталсан хэлбэрээр нэмэгдүүлэх шийдвэр гаргасан нь учир шалтгаантай гэдгийг нэг талаар зөвтгөж болохоор байж. Гэхдээ хамгийн зөв нь гэж хэлэхэд учир дутагдалтай. Жил бүрийн төсвийн алдагдал, нэг үгээр бол дутагдсан мөнгөө нөхөхийн тулд ч юм уу, Засгийн газар үнэт цаас гаргаж, арилжааны банхуудаас дээд тал нь 18 хувийн хүүтэй зээлийг үнэт цаасаа барьцаалах замаар зээлсээр байв.

2016 оны эцсээр гэхэд арилжааны банкуудад төлөх үнэт цаасны өр 3.2 их наяд төгрөгт хүрсэн байв. Улсын төсвөөс /нийтийн санхүү/ арилжааны банкуудад төлөх Засгийн газрын үнэт цаасны зөвхөн хүүгийн төлбөр гэхэд 850 тэрбум төгрөгт хүрээд байв. Энэ нь 2017 оны улсын төсвийн нийт цалингийн сангийн 60 хувьтай, улсын төсвийн татварын орлогын 20 хувьтай тэнцсэн юм. Засгийн газрын үнэт цаасыг барьцаалаад 13-18 хувийн хүүтэйгээр мөнгөө зээлүүлсэн арилжааны банкуудын ашиг нэг үгээр бол улсын төсвөөс хийгдсэн гэсэн үг. Бидний татвар нийгмийн үйлчилгээ рүү буюу улсаас л харж хандахгүй бол болохгүй салбар руу биш арилжааны банкууд руу ч юм уу ашиг болж очоод байгаа хэрэг. Хувийн хэвшлийнхэн хэзээ ч сонирхохгүй, ашиг өгөхгүй салбаруудаа улсаас л харж хандахгүй бол болдоггүй. Яг тийм зорилтот хэсэг рүү биш өөр ашиг сонирхлын бүлэглэл рүү татварын мөнгө шимэгдчихээд байвал улсын төсвийн “дахин хуваарилалт”-ын шударга зарчим алдагдаж, эцэст нь татвар төлөгчид бухимдаж эхэлнэ. Яг ийм үйл явц өрнөх нөхцөл өнөөдөр бүрдээд байгааг татварын нэмэгдлийг эсэргүүцэж буй сүүлийн өдрүүдийн бухимдал илэрхийлж байна.

Уг нь татварын “философи” хаана мөнгө байна, тэнд оногдож байх ёстой. Хаана хор хохирол бүхий үйлдвэрлэл, үйлчилгээ цэцэглэж байна тэнд түлхүү хувиар оногдох ёстой. Энд нэг тоо хэлэхэд Монгол Улсын нийт борлуулалтын орлогын 96 хувийг нийт аж ахуйн нэгжийн 7 хувь хийдэг. Нийт орлогын 4 хувийг нийт аж ахуйн нэгжийн 93 хувь нь хийдэг гэх тоо бий. Борлуулалтын 96 хувийг хийж байгаа 7 хувьд татвар түлхүү оногдох ёстой гэсэн логик байж болно гэсэн үг.

Улсын төсөв болон татвараас бүрдүүлдэг нийтийн санхүүгийн үндсэн нэг үүрэг нь дахин хуваарилалтын үүрэг гэж үзвэл бидний татвар нийтийн эрх ашигт үйлчлэх салбар руу санхүүжилт болон хуваарилагдаж чадаж байна уу, үгүй юу гэдгийг дор дороо боломжоороо нягтлан үзэхэд илүүдэхгүй бололтой.

Өглөөний сонин
З.Боргилмаа

Харумафүжи Д.Бямбадоржид Тоттори мужийн шүүхээс мөнгөн торгууль ноогдуулжээ
Харумафүжи Д.Бямбадоржид Тоттори мужийн шүүхээс мөнгөн торгууль ноогдуулжээ
 
Хакүхогийн дэвжээг хааж, бөхчүүдийг нь Исэгахама дэвжээ рүү шилжүүллээ
Хакүхогийн дэвжээг хааж, бөхчүүдийг нь Исэгахама дэвжээ рүү шилжүүллээ
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2018/01/05-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

Хакүхогийн дэвжээг хааж, бөхчүүдийг нь Исэгахама дэвжээ рүү шилжүүллээ

Хакүхогийн дэвжээг хааж, бөхчүүдийг нь Исэгахама дэвжээ рүү шилжүүллээ

Криптовалютын бизнесмэн Сэм Бэнкман-Фрид санхүүгийн луйврын хэргээр 25 жилийн хорих ял сонслоо

Криптовалютын бизнесмэн Сэм Бэнкман-Фрид санхүүгийн луйврын хэргээр 25 жилийн хорих ял сонслоо

Эртний Хятадын нутаг дэвсгэрийг захирч байсан хаан Сяньби гаралтай байсныг генетикийн судалгаагаар тогтоожээ

Эртний Хятадын нутаг дэвсгэрийг захирч байсан хаан Сяньби гаралтай байсныг генетикийн судалгаагаар тогтоожээ

П.Сайнзориг: Шинэ Зуунмод дагуул хотыг байгуулснаар Улаанбаатарын төвлөрөл, түгжрэл бүрэн шийдэгдэхгүй

П.Сайнзориг: Шинэ Зуунмод дагуул хотыг байгуулснаар Улаанбаатарын төвлөрөл, түгжрэл бүрэн шийдэгдэхгүй

Путин: Орос улс НАТО-гийн гишүүн орнуудад халдахгүй, гэхдээ F-16 онгоцтой баазууд руу нь довтолно

Путин: Орос улс НАТО-гийн гишүүн орнуудад халдахгүй, гэхдээ F-16 онгоцтой баазууд руу нь довтолно

Шувуу ажиллагааны хүрээнд Интерполоор эрэн сурвалжлагдаж байсан этгээдийг Серби улсаас авчирчээ

Шувуу ажиллагааны хүрээнд Интерполоор эрэн сурвалжлагдаж байсан этгээдийг Серби улсаас авчирчээ

Гал зогсоох тогтоол, улс орнуудын сэрэмжлүүлэг, экс Ерөнхий сайдын дуулиан өрнөсөн долоо хоног

Гал зогсоох тогтоол, улс орнуудын сэрэмжлүүлэг, экс Ерөнхий сайдын дуулиан өрнөсөн долоо хоног

Газар, лицензийн “наймаа”-ны сонсголд бэлдэх ажлын хэсгүүд хуралдахгүй УИХ-ын дарга ууртай байна

Газар, лицензийн “наймаа”-ны сонсголд бэлдэх ажлын хэсгүүд хуралдахгүй УИХ-ын дарга ууртай байна

Протокол: Төрийн өмчит компани байгуулахгүй гэж хуульчлах нь Үндсэн хуулийн зөрчил болох уу

Протокол: Төрийн өмчит компани байгуулахгүй гэж хуульчлах нь Үндсэн хуулийн зөрчил болох уу

Ц.Даваасүрэн: Эрдэнэс Тавантолгойн $10 тэрбумын орлогоор цалин, тэтгэврээ нэмж байна. Үүнийг хувийн компаниуд хийхгүй

Ц.Даваасүрэн: Эрдэнэс Тавантолгойн $10 тэрбумын орлогоор цалин, тэтгэврээ нэмж байна. Үүнийг хувийн компаниуд хийхгүй

Уран зохиол, дуу хөгжим, технологийн хичээлийг сургалтын хөтөлбөрөөс хассан гэх мэдээллийг БШУ-ны сайд үгүйсгэв

Уран зохиол, дуу хөгжим, технологийн хичээлийг сургалтын хөтөлбөрөөс хассан гэх мэдээллийг БШУ-ны сайд үгүйсгэв

Чех улс нутаг дэвсгэрт нь үйл ажиллагаа явуулдаг Оросын суртал нэвтрүүлгийн сүлжээг илрүүлжээ

Чех улс нутаг дэвсгэрт нь үйл ажиллагаа явуулдаг Оросын суртал нэвтрүүлгийн сүлжээг илрүүлжээ

Зам талбайд тогтсон 92 тонн усыг сорууллаа

Зам талбайд тогтсон 92 тонн усыг сорууллаа

“УБТЗ” ХНН: Төмөр замчдаа нэн таатай нөхцөлөөр орон сууцжуулж байна

“УБТЗ” ХНН: Төмөр замчдаа нэн таатай нөхцөлөөр орон сууцжуулж байна

НҮБ: 2022 онд дэлхий даяар 800 сая хүн өлсөж байхад өдөр бүр нэг тэрбум таваг хоол хаягдаж байжээ

НҮБ: 2022 онд дэлхий даяар 800 сая хүн өлсөж байхад өдөр бүр нэг тэрбум таваг хоол хаягдаж байжээ

“Titanic” киноны гол дүрийн эмэгтэйг аварсан “хаалга“ $718,750-аар зарагджээ

“Titanic” киноны гол дүрийн эмэгтэйг аварсан “хаалга“ $718,750-аар зарагджээ

“Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн ордын нөөц баялгийг 8.1 тэрбум тонноор батлав

“Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн ордын нөөц баялгийг 8.1 тэрбум тонноор батлав

Москвагийн халдлагын дараа 100 гаруй хүн сураггүй алга болоод буйг мэдээллээ

Москвагийн халдлагын дараа 100 гаруй хүн сураггүй алга болоод буйг мэдээллээ

Цөмийн бөмбөг бүтээж, дэлхийг өөрчилсөн Оппенхаймер

Цөмийн бөмбөг бүтээж, дэлхийг өөрчилсөн Оппенхаймер

Тэтгэвэр тогтооход Утсаар ярьж, цахимаар хүсэлт өгдөг болох уу?

Тэтгэвэр тогтооход Утсаар ярьж, цахимаар хүсэлт өгдөг болох уу?

Энэтхэгийн сонгууль хамгийн өндөр өртөгтэй

Энэтхэгийн сонгууль хамгийн өндөр өртөгтэй

Эрүүл мэндийн салбарыг цахимжуулах төсөл хэрэгжүүлсэн компанийг АТГ-т шалгуулна

Эрүүл мэндийн салбарыг цахимжуулах төсөл хэрэгжүүлсэн компанийг АТГ-т шалгуулна

МАН-ын эмэгтэй нэр дэвшигчдийг Х.Булгантуяа, АН-ынхыг С.Одонтуяа өнгөлөх үү?

МАН-ын эмэгтэй нэр дэвшигчдийг Х.Булгантуяа, АН-ынхыг С.Одонтуяа өнгөлөх үү?

Монгол улсын ерөнхий сайд асан “бохир” мөнгөөр Манхэттэн дүүрэгт тансаг сууцнууд худалдаж авсныг тогтоожээ

Монгол улсын ерөнхий сайд асан “бохир” мөнгөөр Манхэттэн дүүрэгт тансаг сууцнууд худалдаж авсныг тогтоожээ

Илон Маскийг худалдаж авснаас хойш АНУ-д Твиттерийн хэрэглэгчийн тоо 20 гаруй хувиар буурчээ

Илон Маскийг худалдаж авснаас хойш АНУ-д Твиттерийн хэрэглэгчийн тоо 20 гаруй хувиар буурчээ

АНУ-ын Вашингтон муж тайчигчдын хөдөлмөрийн эрхийг хамгаалах хуультай болжээ

АНУ-ын Вашингтон муж тайчигчдын хөдөлмөрийн эрхийг хамгаалах хуультай болжээ

ПАРИС 2024: Францад олимп дуустал онц байдал зарлалаа

ПАРИС 2024: Францад олимп дуустал онц байдал зарлалаа

2024:Даатгалаар эмчлүүлэх боломжтой хувийн эмнэлгүүдийн шинэчилсэн жагсаалт

2024:Даатгалаар эмчлүүлэх боломжтой хувийн эмнэлгүүдийн шинэчилсэн жагсаалт

Хятадын Хөлбөмбөгийн Холбооны тэргүүн асан авлигын хэрэгтээ бүх насаар хоригдох ял сонсжээ

Хятадын Хөлбөмбөгийн Холбооны тэргүүн асан авлигын хэрэгтээ бүх насаар хоригдох ял сонсжээ

Эрчим хүчний хараат байдлаас гаргая гэсэн дээр АНУ-ыг түших нь зөв байх

Эрчим хүчний хараат байдлаас гаргая гэсэн дээр АНУ-ыг түших нь зөв байх

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​